• خانه
  • خانواده
    • زینب بیات
    • ساره کاظمی
    • مریم کاظمی
    • نرگس کاظمی
  • کتاب ها
    • پیاده آمده بودم
    • روزنه
    • شعر پارسی
    • همزبانی و بی زبانی
    • قصه سنگ و خشت
    • کفران
    • این قند پارسی
    • ده شاعر انقلاب
    • رصد صبح
    • گزیده غزلیات بیدل
  • شعرها
  • نقدها
  • مقالات ادبی
  • فرهنگی و اجتماعی
  • مطالب گوناگون
  • زبان و مفاخر فارسی
  • نگارش
  • بیدل
  • درباره ما
نتیجه یی پیدا نشد
مشاهده نتایج
  • خانه
  • خانواده
    • زینب بیات
    • ساره کاظمی
    • مریم کاظمی
    • نرگس کاظمی
  • کتاب ها
    • پیاده آمده بودم
    • روزنه
    • شعر پارسی
    • همزبانی و بی زبانی
    • قصه سنگ و خشت
    • کفران
    • این قند پارسی
    • ده شاعر انقلاب
    • رصد صبح
    • گزیده غزلیات بیدل
  • شعرها
  • نقدها
  • مقالات ادبی
  • فرهنگی و اجتماعی
  • مطالب گوناگون
  • زبان و مفاخر فارسی
  • نگارش
  • بیدل
  • درباره ما
  • خانه
  • خانواده
    • زینب بیات
    • ساره کاظمی
    • مریم کاظمی
    • نرگس کاظمی
  • کتاب ها
    • پیاده آمده بودم
    • روزنه
    • شعر پارسی
    • همزبانی و بی زبانی
    • قصه سنگ و خشت
    • کفران
    • این قند پارسی
    • ده شاعر انقلاب
    • رصد صبح
    • گزیده غزلیات بیدل
  • شعرها
  • نقدها
  • مقالات ادبی
  • فرهنگی و اجتماعی
  • مطالب گوناگون
  • زبان و مفاخر فارسی
  • نگارش
  • بیدل
  • درباره ما
نتیجه یی پیدا نشد
مشاهده نتایج
وبسایت رسمی محمدکاظم کاظمی
نتیجه یی پیدا نشد
مشاهده نتایج
خانه مقالات ادبی
تأملی در چند شعر رضوی‌

تأملی در چند شعر رضوی‌

آذر ۹, ۱۳۹۵
در مقالات ادبی
0

آنگاه که دفتری از شعرهای رضوی را به نیت انتخاب چند شعر و احیاناً نگارش یادداشتی در مورد آنها بر سر دست می‌گیری‌، درمی‌یابی که یکنواختی فضا، عناصر خیال‌، مضامین و نمادهای شعرها تا چه مایه آنها را یکسان و کم‌تمایز ساخته است‌.

کمیت سرایش شعر مذهبی در این روزگار به‌راستی شگفتی‌آور است‌، ولی آنچه در این میان کمابیش غایب است‌، بهره‌مندی این شعرها از معارف دین ماست‌. در مورد حضرت امام رضا(ع‌) آن‌قدر که «آهو» و «کبوتر» و «گنبد» و «ضریح‌» حضوری برجسته دارند، از رفتار و گفتار آن حضرت چندان نشانی نمی‌توان یافت‌. چنین است که شعرها یکسان و یکنواخت می‌شود و شاعران برای پرهیز از این یکنواختی غالباً می‌کوشند که همین عناصر و نمادها را در ترکیبی تازه و با مضامینی متفاوت پیش چشم ما بیاورند، ولی بالاخره باز هم ته‌مایه‌ی شعرها یکی است‌.

به راستی برای در امان ماندن از این یکنواختی و یکسانی شعرها چه می‌توان کرد؟ به گمان من یکی از دستگیره‌هایی که می‌تواند هم مایه‌ی تمایز شعر شود و هم آن را به فضای ذهنی و احساسی مخاطبان نزدیک کند، برخورداری شاعر از تجربه‌ها و چشمدیدهای عینی زندگی است‌، یعنی پیوند میان درونمایه‌ی مذهبی و مضامین اخلاقی‌، اجتماعی و احساسی‌ای که انسان امروز آنها را لمس و درک می‌کند. این چیزی است که در شعر «گل سرسبد» آرش پورعلی‌زاده کمابیش دیده می‌شود. شاعر از نذر کردن النگو توسط مادربزرگ می‌گوید، از این که زائران در حرم به او می‌نگرند و از این که آرزو دارد دیگر به شهری که هزار کیلومتر دورتر از حرم امام است‌، برنگردد.

دیگر کبوتران همه می‌دانند احوال این کلاغ سیه‌رو را

من گرگ‌ِ قصه‌های کسی هستم‌، با من چه کار ضامن آهو را؟

ای حلقه‌ی غلامی‌تان در گوش‌! تو معدن طلای خراسانی‌

با این وجود، نذر تو خواهد کرد مادربزرگ‌، چند النگو را

عاشق دلش خوش است به لبخندی‌، زائر دلش به پنجره‌ی فولاد

آن‌قدر گریه کرد که فهمیدند این خیل بی‌شمار، غم او را

چشمان من دخیل خراسان است‌، آن‌قدر گریه می‌کنم آن گونه‌

آن‌گونه که نگاه کنند امشب انبوه زائران‌ِ تو این سو را

مشهد گلی است سرسبد گلها دیگر به رشت باز نخواهم گشت‌

آدم که می‌رسد به گل نرگس‌، از یاد می‌برد گل شب‌بو را

این مضمون آخری را در شعر «هوای زیارت‌» حمیدرضا شکارسری هم می‌توان دید که شاعر در آن زیارت مشهد را بر سیاحت دیگر نقاط جهان ترجیح می‌دهد و باز تقاضای بلیت یک‌طرفه دارد.

نه می‌خواهم به تور ایتالیا و اسپانیا بیفتم‌

نه بادام‌ِ چشمهای چینی‌ها و ژاپنی‌ها را ویار کرده‌ام‌

و نه نسیم دُبی و استانبول به کلّه‌ام زده‌

نه هوس دوبیتی باباطاهر دارم‌

نه منار جنبان دلم را می‌لرزاند

نه ماتِ کیش‌م‌

نه موجیِ خزر

فاتحه‌ی سعدی و حافظ را هم از همین‌جا

پست می‌کنم‌

خانم‌!

من فقط یک بلیت رفتِ مشهد می‌خواهم‌

حتی‌الامکان بی برگشت‌…

در شعر «پایتخت پری‌ها» از زهرا حسین‌زاده هم حضور عناصر ملموس و تجربه‌های عینی زندگی به شکلی دیگر دیده می‌شود، آنجا که از زائری از کشور تاجیکستان سخن می‌رود. وقتی موضوع شعر خاص و متفاوت با بقیه شعرها باشد، لاجرم شعر هم برجستگی ویژه‌ای خواهد یافت‌.

گفتی به زن اجازه‌ی دعوا نمی‌دهند

تقصیر روسری است که ویزا نمی‌دهند

هر بار با بهانه‌ی قانون دلت گرفت‌

زیتونه جان‌! به تشنه که دریا نمی‌دهند

آجر شدی‌، دچار همان کوره‌های داغ‌

خامی هنوز و آدرسش را نمی‌دهند

از تلخ روزگار، شکایت چه می‌کنی‌؟

این قهوه را به هر کس و هر جا نمی‌دهند

فرخار، پایتخت پری‌هاست‌، بخت‌شان‌

عمر چنین مسافرتی را نمی‌دهند

زیتونه جان‌! بلند شو، این هم حرم‌، ببین‌

کم غر بزن «غریبم و آقا نمی‌دهند»

کار دیگری که می‌توان کرد و در شعر جواد اسلامی دیده می‌شود، نوعی نگاه انتقادی به مسایل روز، در پرتو تعلیمات و مفاهیم دینی است‌. یعنی شاعر می‌کوشد که شعرش از آموزه‌های اجتماعی بی‌بهره نباشد. به گمان من این کاری است ضروری که متأسفانه از چشم بیشتر شاعران ما دور مانده است‌. به راستی در سلوک دینی ما رفتارهای قابل نقد نمی‌توان یافت‌؟ به واقع بیشترین نقش دین برای یک جامعه‌، نقش هدایتی آن است که در شعرهای مذهبی ما غالباً به فراموشی سپرده شده است‌.

من طبیبی سراغ دارم که پول دار و دوا نمی‌خواهد

در ازای شفای این مردم جز دلی مبتلا نمی‌خواهد

هر که خود را دخیل او سازد، کاسه بر دیگران نمی‌گیرد

با چنین خُم کسی گشایش از دیگ مهمانسرا نمی‌خواهد

بی‌پناه و غریب هم باشی‌، در لطف و کرامتش باز است‌

احتیاجی به وقت قبلی نیست‌، واسطه‌، آشنا نمی‌خواهد

آفتابی چنین غزل‌آگین در پس سیم و زر نمی‌گنجد

بین این گیر و دار بی‌سقفی‌، گنبدی از طلا نمی‌خواهد

چیست در این زمین که فوّاره از میان‌راه آسمان برگشت‌

آب هم چون کبوتر اوجش را جز در این خاک‌پا نمی‌خواهد

دوش در دوش آب و آیینه ساعی‌ِ ساحت زلالش باش‌

کعبه‌ی مستی و تهیدستی سعی را بی‌صفا نمی‌خواهد

پای طومار درد این مردم مُهری از التیام او خورده است‌

مُهرِ مِهری که تا جهان باقی است‌، مهلت و انقضا نمی‌خواهد

درافکندن طرحی تازه در شعر، چه از نظر محور عمودی و ساختار کلّی شعر و چه از نظر آرایه‌های بیانی‌، باز می‌تواند تا حدود زیادی یاریگر شاعر باشد تا شعرش را لااقل از نظر صوری از شعرهای رایج روز، متمایز سازد. طرح ابتکاری در محور عمودی، شعر «بیت هشتم‌» از غلام‌رضا شکوهی به این غزل برجستگی خاصی داده است‌، هم نسبت به دیگر آثار این شاعر و هم نسبت به آثار دیگران‌. چنین است که این شعر در هر محفلی که خوانده شود، تا مدتی در ذهن مخاطبان حضور خواهد داشت‌.

بیت اول‌، به کوچه‌ها دستی پخش می‌کرد نان گندم را

کیسه‌ای روی دوش خسته‌ی او فتح می‌کرد قلب مردم را

بیت دوم‌، گُلی که در تشتی جگرش تکه تکه شد، پاشید

آسمان حضور خود را ریخت تا که نوشید زهرِ کژدم را

بیت سوم‌، دو چشم عاشورا روی دشتی پر از تن خورشید

آب می‌سوخت در نگاه فرات مثل آتش که سوخت هیزم را

بیت چارم ز خیمه‌ها می‌دید دست و سر را که خاک می‌بوسید

اسب عبّاس را که بی تن‌پوش می‌زد از درد، بر زمین سُم را

بیت پنجم که در شبانه‌ی جهل می‌نشاند چراغ دانش را

ذهن شب را به آسمان می‌برد، به زمین می‌کشید انجم را

ششمین بیت دفتر هستی شیعه را در صداقتی روشن‌

روی لبهای علم حل می‌کرد سختی جدول تبسّم را

بیت هفتم به پشت میله‌ی حبس کاظم غیظهای موسایی‌

از مدینه بهار ایمان کرد سینه‌ی توس را، دل قم را

بیت هشتم‌، نه‌، قبله‌ی هفتم‌، بیتی از چلچراغ و آیینه‌

می‌توان باز کرد بر خورشید در حریم تو بیت هشتم را

 

این مطلب برای ویژه‌نامه‌ی فرهنگ رضوی به کوشش محسن داوودآبادی در حوزه‌ی هنری مشهد نوشته شد.
شهادت امام رضا (علیه السلام) بر شما عزیزان تسلیت باد

 

Tags: شعر آیینیشعر رضویشعر مذهبی

Related Posts

پیشگفتار کتاب «بی چشمداشت» موسی عصمتی

پیشگفتار کتاب «بی چشمداشت» موسی عصمتی

مهر ۲۳, ۱۳۹۸
بدایع صوری در شعر مولانا

بدایع صوری در شعر مولانا

مهر ۱۱, ۱۳۹۸
درنگی در شعر حوزویان مهاجر

درنگی در شعر حوزویان مهاجر

تیر ۱۳, ۱۳۹۸
چند شیرین‌کاری زبانی در شعر اخوان ثالث

«زمستان» اخوان ثالث، گنجینه‌ای از بدایع

خرداد ۳۱, ۱۳۹۸

فهم عوام و پسند خواص در شعر

خرداد ۲۵, ۱۳۹۸
عرش اگر باشم زمین آسمان بیدلم

عرش اگر باشم زمین آسمان بیدلم

خرداد ۱۹, ۱۳۹۸
بمگو صعب‌تراشی است، تو سهل‌اندیشی

بمگو صعب‌تراشی است، تو سهل‌اندیشی

خرداد ۱۲, ۱۳۹۸

بی همگان با همگان

دی ۵, ۱۳۹۷
عید فطر در شعر فارسى

عید فطر در شعر فارسى

خرداد ۲۴, ۱۳۹۷
نتیجه یی پیدا نشد
مشاهده نتایج

مقالات ادبی

پیشگفتار کتاب «بی چشمداشت» موسی عصمتی
مقالات ادبی

پیشگفتار کتاب «بی چشمداشت» موسی عصمتی

مهر ۲۳, ۱۳۹۸
0

این پیشگفتار برای مجموعه شعر «بی چشمداشت» موسی عصمتی شاعر خراسانی نوشته شد. کتاب به وسیلۀ انتشارات شهرستان ادب چاپ...

بیشتر بخوانید
بدایع صوری در شعر مولانا

بدایع صوری در شعر مولانا

مهر ۱۱, ۱۳۹۸
درنگی در شعر حوزویان مهاجر

درنگی در شعر حوزویان مهاجر

تیر ۱۳, ۱۳۹۸
چند شیرین‌کاری زبانی در شعر اخوان ثالث

«زمستان» اخوان ثالث، گنجینه‌ای از بدایع

خرداد ۳۱, ۱۳۹۸

فهم عوام و پسند خواص در شعر

خرداد ۲۵, ۱۳۹۸

مطالب اخیر

شبی با بیدل، نشست ۱۱ تا ۲۰

شبی با بیدل، نشست ۲۱ تا ۴۰

فروردین ۱۱, ۱۴۰۰
شبی با بیدل، نشست ۱۱ تا ۲۰

شبی با بیدل، نشست ۱۱ تا ۲۰

اسفند ۱۸, ۱۳۹۹

تایپ و آماده‌سازی متن در ورد / ۵

آذر ۹, ۱۳۹۹

تایپ و آماده‌سازی متن در ورد / ۴

آذر ۹, ۱۳۹۹
ماکرو در ورد

ماکرو در ورد

آبان ۱۲, ۱۳۹۹

دسته‌ها

  • آموزش صفحه‌آرایی با این‌دیزاین
  • اموزش ورد
  • بیدل
  • تصویر – اشخاص
  • تصویر – افغانستان
  • دسته‌بندی نشده
  • زبان و مفاخر فارسی
  • زینب بیات
  • ساره کاظمی
  • شعرها
  • فرهنگی و اجتماعی
  • گوناگون
  • محمدحسین سرآهنگ
  • مطالب گوناگون
  • مقالات ادبی
  • موسیقی – دیگران
  • نقدها
  • نگارش

    نام شما (الزامی)

    ایمیل شما (الزامی)

    موضوع

    پیام شما

    پشتیبانی – تلگرام: @mimkach

    © ۱۳۹۴-۱۳۹۹کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت نزد وبسایت رسمی محمدکاظم کاظمی محفوظ می باشد.

    نتیجه یی پیدا نشد
    مشاهده نتایج
    • خانه
    • خانواده
      • زینب بیات
      • ساره کاظمی
      • مریم کاظمی
      • نرگس کاظمی
    • کتاب ها
      • پیاده آمده بودم
      • روزنه
      • شعر پارسی
      • همزبانی و بی زبانی
      • قصه سنگ و خشت
      • کفران
      • این قند پارسی
      • ده شاعر انقلاب
      • رصد صبح
      • گزیده غزلیات بیدل
    • شعرها
    • نقدها
    • مقالات ادبی
    • فرهنگی و اجتماعی
    • مطالب گوناگون
    • زبان و مفاخر فارسی
    • نگارش
    • بیدل
    • درباره ما

    © 2020 کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت نزد وبسایت رسمی محمدکاظم کاظمی محفوظ می باشد.

    Welcome Back!

    Login to your account below

    Forgotten Password?

    Create New Account!

    Fill the forms bellow to register

    All fields are required. Log In

    Retrieve your password

    Please enter your username or email address to reset your password.

    Log In